Nằm yên bình bên ngọn núi Nhiù Cồ San, vào mỗi thứ bảy hằng tuần chợ phiên Y Tý tấu lên những bản nhạc mang âm hưởng núi rừng. Ngay từ sáng sớm, khi màn sương còn dày đặc, người dân nơi đây đã tấp nập đến chợ để mua, bán những sản vật địa phương và sắm các đồ dùng thiết yếu cho cuộc sống gia đình. Chợ phiên Y Tý hiện nay còn mang đậm bản sắc vùng cao và là điểm đến hấp dẫn của không ít du khách tour du lịch Sapa cho 2 người trong hành trình khám phá miền biên ải.
Để được tham quan phiên chợ một cách trọn vẹn nhất, bạn có thể khởi hành rất sớm ở thành phố Lào Cai. Hoặc lên Y Tý từ ngày hôm trước để bắt nhịp với khí hậu xứ lạnh hay khám phá trước một số phong tục tập quán của người dân địa phương. Từ lúc mặt trời chưa tỉnh giấc cho đến khi cao quá ngọn cây. Phiên chợ giản dị, hồn hậu, chẳng có nhiều mặt hàng nhưng lại để lại trong lòng du khách ghé qua nhiều quyến luyến. Quyến luyến bởi không khí náo nhiệt chẳng khác gì ngày lễ hội, quyến luyến bởi hương rượu say nồng, và quyến luyến cả những nụ cười sơn cước tươi vui.
Suối Lũng Pô ưu đãi cho Ý Tý nguồn nước mát và cũng góp phần giúp vùng đất này có được nhiều loại rau xanh tốt quanh năm. Bởi thế nên hàng hóa bày bán ở chợ phiên chủ yếu là những sản phẩm do chính người dân trồng ra, như rau su su, rau cải, chuối chín vàng.
Các bà, các cô từ sớm tinh mơ gùi hàng từ nhà mình xuống chợ. Màu xanh của nông sản hòa cùng màu xanh của những chiếc khăn lam quàng lên mái tóc tết giả bằng len của người Hà Nhì tạo nên một nét duyên dáng khó quên.
Có mặt tại đây bạn sẽ được hòa mình vào phiên chợ văn hóa với rực rỡ sắc màu thổ cẩm của các dân tộc Mông, Dao, Hà Nhì, đôi khi còn có cả người Trung Quốc từ bên kia biên giới cũng sang trao đổi mua bán hàng hóa ở đây. Mỗi dân tộc một kiểu trang phục, một cách vấn khăn, một lối trang sức, cùng nhau làm cho bức tranh Ý Tý trở nên đa sắc màu.
Chợ phiên Y Tý không chỉ là nơi mua bán mà còn là nơi gặp gỡ trao đổi tâm tình của những người bạn tâm giao, nơi hò hẹn của nam, nữ các bản làng. Vào phiên chợ, trên khắp mọi nẻo đường, từng đoàn người xúng xính áo quần kéo về tạo nên bức tranh sinh động cho vùng sơn cước.
Chợ sôi động suốt từ sáng sớm đến chiều, người mua kẻ bán tấp nập, người đến chơi, tham quan du lịch cũng rất đông. Quá trưa, “phố ẩm thực” bên trong chợ rất đông thực khách tour du lịch Lào Cai.
Nhiều quán ăn nhưng hầu hết chỉ bán mấy món chính là thắng cố, rượu và phở. Tại đây nếm thử món thắng cố trứ danh được làm từ thịt ngựa, bánh dầy chấm mật ong rừng hay thử một xiên thịt nướng kiểu Hà Nhì giữa làn khói tỏa cũng đều là thú vị riêng hiếm có. Món phở được làm từ gạo đặc sản vùng cao phơn phớt hồng cùng bát rượu thơm nồng đôi khi đó là cái cớ để xuống chợ. Ăn no, rượu say, chơi đủ, từng tốp người lại rủ nhau về núi. Dù có bán được hàng hay không thì họ cũng vui vẻ vì mục đích xuống chợ là để đi chơi chứ đâu phải chỉ để kiếm tiền. Có lẽ chỉ đi chợ vùng cao người ta mới cởi bỏ được những bon chen toan tính, để thả sức say, quên đi hết những ưu phiền thường nhật. Vui tươi là thế, thanh thản là thế, có ai đi chợ phiên Y Tý mà không quyến luyến đôi phần.
